Aylardır haberlerini gördüğümüz, her yeni bilgide değişik ya da eklenti ne var diye baktığımız serginin açılış ayına geldik.
İstanbul’da Bir Sürrealist: Salvador Dali…Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi (SSM) 20.09.2008 – 20.01.2009 tarihleri arasında sürrealist Salvador Dali’nin eserleriyle bizi tanıştıracak. Bir sanatçının eserleriyle gerçekten tanışıyorsak, sanatçının kendisiyle de samimiyetimiz oluşuyor demektir. Zaten bahsettiğimiz sanatçıda kendi içine dönüp düşlerini eserlerine çeviren korkusuz bir kişi.
İstanbul’da Bir Sürrealist: Salvador Dali…Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi (SSM) 20.09.2008 – 20.01.2009 tarihleri arasında sürrealist Salvador Dali’nin eserleriyle bizi tanıştıracak. Bir sanatçının eserleriyle gerçekten tanışıyorsak, sanatçının kendisiyle de samimiyetimiz oluşuyor demektir. Zaten bahsettiğimiz sanatçıda kendi içine dönüp düşlerini eserlerine çeviren korkusuz bir kişi.
Bu giriş paragrafını yazdıktan sonra genelde serginin temel bilgileri veriliyor. Fakat bu bilgilerin hepsi birinci kaynaktan (SSM http://muze.sabanciuniv.edu/) takip edilmeli ve okunmalı, yani bu kısmı yazmıyorum. Sonra Sürrealizm ve Salvador Dali hakkında bilgi kısmı gelir ki ben bunları da birinci kaynaktan (SSM) okumanızın faydalı olacağını düşünüyorum. Bu birbirinin aynı kelime dizilişlerinden oluşan haber niteliğinde (ya da yorum) bir yazı olmaması için vicdanımı biraz da olsa rahatlatabilecek bir giriş oldu artık.
Sürrealizm (Gerçeküstücülük) hakkında biraz konuşmak istiyorum.
Sakıp Sabancı Müzesi’nin ‘Sürrealizm Hakkında’ başlıklı yazısının ikinci paragrafında resim sanatında gerçeküstücülerin etkilendikleri ressamlar sıranmış. Hieronymus Bosch ilk sırada yer almış. Şimdi neden Bosch önemli; Rönesans dönemi ressamı olan, çağının ötesinde eserler veren adamın işlerini görmeden bunu anlayamayız. “Bosch (1450dolayları–1516) “Deliler Gemisi”ni yaparken insanoğlunun aklından kuşku duyar. Bu bir masalın resmidir, dünya amaçsız bir biçimde sonsuz bir denizin üstünde yüzen, içi yiyip içen ve kavga eden bir sürü deliyle dolu bir gemiye benzetilmiştir. Delilerin en cesurları, kızarmakta olan etten bir parça koparabilmek için orta direğe tırmanmakta, ama hiç birinin aklına bilgeliğin simgesi olan baykuşun bulunduğu yere kadar çıkmak gelmemektedir.” (Sanat Tarihi Ansiklopedisi,1981,s.428) Bosch, gerçeküstücülüğün sanat tarihinde yer etmiş ilk ressamıdır. 
Asılına bakarsanız ansiklopedik bilgiler olmadan da eserlere baktığımızda etkilendikleri eserleri, olayları ya da kişileri fark edebiliriz. Diğer sıralanan ressam isimlerini atlıyorum fakat onlara da göz gezdirmekte fayda olduğunu da söylemeliyim (böle yazmaya devam edersem haddinden fazla uzayacak, benim için yıldızlı olan konulara değinerek devam etmek en kestirmesi olacak).
Sakıp Sabancı Müzesi’nin ‘Sürrealizm Hakkında’ başlıklı yazısının ikinci paragrafında resim sanatında gerçeküstücülerin etkilendikleri ressamlar sıranmış. Hieronymus Bosch ilk sırada yer almış. Şimdi neden Bosch önemli; Rönesans dönemi ressamı olan, çağının ötesinde eserler veren adamın işlerini görmeden bunu anlayamayız. “Bosch (1450dolayları–1516) “Deliler Gemisi”ni yaparken insanoğlunun aklından kuşku duyar. Bu bir masalın resmidir, dünya amaçsız bir biçimde sonsuz bir denizin üstünde yüzen, içi yiyip içen ve kavga eden bir sürü deliyle dolu bir gemiye benzetilmiştir. Delilerin en cesurları, kızarmakta olan etten bir parça koparabilmek için orta direğe tırmanmakta, ama hiç birinin aklına bilgeliğin simgesi olan baykuşun bulunduğu yere kadar çıkmak gelmemektedir.” (Sanat Tarihi Ansiklopedisi,1981,s.428) Bosch, gerçeküstücülüğün sanat tarihinde yer etmiş ilk ressamıdır. 
Asılına bakarsanız ansiklopedik bilgiler olmadan da eserlere baktığımızda etkilendikleri eserleri, olayları ya da kişileri fark edebiliriz. Diğer sıralanan ressam isimlerini atlıyorum fakat onlara da göz gezdirmekte fayda olduğunu da söylemeliyim (böle yazmaya devam edersem haddinden fazla uzayacak, benim için yıldızlı olan konulara değinerek devam etmek en kestirmesi olacak).Salvador Dali ismini duyduğumda aklıma ilk gelen kelime ‘ben’ oluyor. Dali kendisine ve Gala’ya öle düşkün birisiymiş ki sanki dokunulmaz bir zar içinde sanat tarihine o şanlı adını yazdırmış. Haddimden büyük bir yorum oldu belki ama neden böle düşündürttüğünü sorgulayalım biraz. Yaşarken kendi müzesini tasarlayan bir sanatçı bilmiyorum, Dali’den başka. Tamam, bu çok düz bir örnekleme oldu. Öyleyse birazda resimlerini hatta eserlerini (resim, heykel vs. listesi epeyce uzun) yaratmada nelerden besleniyor diye düşünelim; olgunluk döneminde bütün sürrealistler gibi Dali’de Freud’un düşüncelerinden yani bilinç-bilinçdışı üzerine kuramından etkilenmiştir. Yaptığı eserlerinde kendisine yönelmiş, rüyalarından beslenmiştir. Lise yıllarımda derste şöyle bir anlatım geçtiğini hatırlıyorum “Dali uyumadan önce çalar saatini kurarmış ve saat çalıp uyandığında yanında ki not defterine rüyalarıyla ilgili çizimler ve notlar alırmış. Eserlerini besleyen önemli bir kaynakmış rüyaları.” 
Bütün bu örneklemeleri bir kenara bırakırsak gerçeküstücülük başlı başına benmerkezci bir akım diye düşünüyorum. Karşıt bir görüş olarak, sanatçının kendisinden yola çıkmasıda evrensel değerler barındıran eserler yapmasına bir yoldur diyebiliriz.
Bütün bu örneklemeleri bir kenara bırakırsak gerçeküstücülük başlı başına benmerkezci bir akım diye düşünüyorum. Karşıt bir görüş olarak, sanatçının kendisinden yola çıkmasıda evrensel değerler barındıran eserler yapmasına bir yoldur diyebiliriz. Ölmeden önce ünlü olmuş nadir sanatçılardan Dali’nin 270 ve fazlası ölümsüz eseriyle, sergisinde beklentilerimizden fazlasını bulacağımıza inanıyorum.”Resimleri, sınırları olmayan ufuklar arasına yerleştirilmiş gibidir; insan bu manzarayı ay yüzeyine mi, yoksa su altına mı yakıştıracağını bilemez.” (Sanat Tarihi Ansiklopedisi,1981,s.667)
Resimlerin künyeleri sırasıyla:
-Knidos'lu Afrodit'in görünmesi© Salvador Dali, Fundació Gala-Salvador Dalí, Vegap, Figueres 2007tuval üzerine yağlıboya, 1981, 140x95 cm, Env. no.0258
-Hieronymus Bosch, The Ship of Fools. 1490-1500. Oil on panel. Louvre, Paris, France.
-Hieronymus Bosch, The Garden of Earthly Delights: Hell, right wing of triptych, c.1504-1510. Oil on panel. Museo del Prado, Madrid, Spain.
-Salvador Dali, Birth of the New Man, Sculpture
Kaynakça:
-Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi
-Sanat Tarihi Ansiklopedisi, Görsel yayınlar, 1981
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder